familie-opstellingen

Een familie is een systeem. Elk lid van de familie, zelfs de mensen die er niet meer zijn door overlijden, zelfmoord of scheiding, zijn energetisch nog altijd aanwezig in de familiestructuur. Zij beïnvloeden daarmee de andere leden. Overal waar mensen samenleven vormen zich systemen. De familie, de relatie, het gezin, het werk, het zijn allemaal systemen. Elk systeem heeft zijn eigen wetmatigheden, waaraan ieder lid zich moet aanpassen. Vaak zitten mensen verstrikt in onzichtbare patronen die maken dat ze ongewenst of soms zelfs destructief gedrag vertonen.

Een systeem is per definitie een samenhangend geheel. De leden van het systeem hebben een gezamenlijke functie. Alles binnen het systeem staat met elkaar in verbinding en is van elkaar afhankelijk. Elke verandering heeft invloed op de andere en kan het evenwicht verstoren. Elke actie brengt een reactie teweeg. In het systemische werk gebruiken we vaak het voorbeeld van de balancerende bewegingen van een mobiel. Die voortdurende beweging om het evenwicht te bewaren, hoort bij het systeem, als die wordt verstoord, zoekt het systeem een nieuw evenwicht. Een systeem leeft dus en iedereen is onderdeel van een systeem. Het familiesysteem beïnvloedt alle leden, het bepaalt de manier waarop ze in een relatie staan, verbinding aangaan of van iemand kunnen houden.

Bert Hellinger, de grondlegger van de methode, gaat ervan uit dat er in een familiesysteem belangrijke wetmatigheden gelden, te weten verbinding, volgorde en balans tussen geven en nemen.

Verbinding - iedereen die bij de familie hoort, heeft recht op zijn eigen plaats in dat systeem, ongeacht zijn daden. Je hoort erbij, ook als je dood bent. Je bent verbonden met het gezin waarin je bent geboren, of je wilt of niet. Je kunt niet werkelijk uit het familiesysteem verstoten worden en je kunt er ook niet zelf uitstappen.

Volgorde - er is een hiërarchie waarbij de oudere ‘voorrang’ heeft op de jongere. De ouders zijn ‘de groten’, de kinderen ‘de kleinen’ en ieder heeft zijn eigen plek. De natuurlijke rangorde bepaalt tot welke generatie je behoort en of je het eerste, tweede of zoveelste kind bent.

Balans - (evenwicht) tussen geven en nemen. Elke relatie zoekt naar balans. Tussen gelijkwaardige partners groeit de relatie door geven en nemen. Als er teveel gegeven of genomen is, ontstaat schuld en loopt de relatie gevaar.

Bij iedere plek horen bepaalde verantwoordelijkheden. Door ingrijpende gebeurtenissen kan een lid van het gezin de taken en verantwoordelijkheden van een ander op zich gaan nemen. Bijvoorbeeld, als vader jong komt te overlijden, kan een zoon zijn plek in gaan nemen in het gezin. Of een dochter kan voor haar moeder gaan zorgen en daarmee de taak van haar moeder overnemen en haar proberen te geven wat zij niet kon geven. Of een kind compenseert door haar gedrag het verdriet over het verlies van haar verongelukte zusje. Uit liefde nemen kinderen gevoelens van vergelding of schuld over, dragen ze een lot dat niet het hunne is of ontzeggen zichzelf wat een ander lid van het systeem niet heeft gekregen. We hadden het al over het gegeven dat kinderen intuïtief de verlangens en angsten van hun ouders weten, ze voelen onbewust de herinnering aan een onopgelost iets dat in de familie hangt. Dit gebeurt allemaal uit liefde en loyaliteit, maar het beïnvloedt alle systemen waar je deel van uit gaat maken – je relatie, je gezin, je vrienden, je werk, omdat het een deel wordt van jouw innerlijke systeem. Veel gevoelens, gedrag en handelingen blijken te maken te hebben met de onvoorwaardelijke trouw aan het familiesysteem.

Door een familie-opstelling kun je zien en ervaren hoe onopgeloste problemen en situaties binnen het systeem, je leven beïnvloeden. Door de structuur van de familie, ‘de familie-opstelling’ neer te zetten waarin groepsdeelnemers de plaats innemen van de familieleden, worden de relaties en de dynamiek binnen dit systeem zichtbaar. Met behulp van een opstelling kun je ook zicht krijgen op de conflicten en problemen binnen een relatie. De dynamiek binnen de relatie wordt helder en je kunt zien waar het probleem in oorspong ontstaan is. Hoe dit gaat zullen we kort beschrijven. In dit voorbeeld werken we met een groep mensen. Iemand heeft een bepaalde vraag over een probleem waarvan hij het vermoeden heeft dat dit een systemische oorzaak zou kunnen hebben. Hij kiest personen uit de groep, die leden van zijn systeem representeren en stelt ze in de ruimte op. De representanten voelen hoe de relaties in de opgestelde familie zijn. Het is een wonderlijk verschijnsel. Volgens Hellinger komen we tijdens zo’n opstelling in contact met een ‘wetend veld’, waarin de familieziel tot uitdrukking kan komen. In dit veld manifesteert zich een soort collectief bewustzijn, waarmee iedereen (zelfs als wildvreemden) directer verbonden zijn dan we in het dagelijkse leven ooit zouden vermoeden.

Het is verbazingwekkend wat representanten allemaal voelen. Zij voelen onthutsend juist de familie-omstandigheden aan van degene die ze gevraagd heeft zich in de constellatie op te stellen. Niet alleen voelen ze die aan, ze uiten ook de emoties die daarbij horen. Door nu deze posities in de opstelling in beweging te laten komen, te herschikken, kan er een gezondere situatie ontstaan. Hierdoor kan de onderbroken stroom van liefde opnieuw gaan stromen. Buitengesloten of vergeten personen worden in de opstelling gebracht, ze krijgen een plaats. Ze worden geëerd met bijvoorbeeld een buiging of met bepaalde zinnen, zodat ieder zijn plek kan innemen in de familie. Wat zich in het familiesysteem afspeelt, kan niet worden bedacht. Het laat zichzelf zien.

(uit: 'Ik zie je - relatie in beweging')